Badanie kału
To jedna z podstawowych analiz wykonywanych przy podejrzeniu lub po rozpoznaniu choroby przewodu pokarmowego, szczególnie jego dolnego odcinka (poniżej podaję dokładny wykaz wskazań do wykonania badania).
Dzięki analizie kału lekarz może ustalić przyczynę złej kondycji przewodu trawiennego - wywnioskuje, czy jelita zachowują właściwą zdolność przetwarzania i wchłaniania składników odżywczych, a nawet czy trzustka wydziela odpowiednia ilość enzymów trawiennych. Obecność krwi w kale daje pewność, że gdzieś w przewodzie pokarmowym dochodzi do krwawienia. Analiza materiału do badania pozwala stwierdzić, z której części przewodu pochodzą cząsteczki krwi. Generalnie zasada jest taka, że im bardziej są one przetrawione, tym wyżej ma miejsce krwawienie.
Wskazania do wykonania badania kału:
choroby zakaźne jelit, choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego, choroby trzustki, zaburzenia wchłaniania pokarmu z jelit, choroby, których jednym z objawów jest uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego (np. choroba wrzodowa żołądka, nowotwory jelita grubego).
Co zaciemnia wyniki?
Podstawowym źródłem wszelkich przekłamań wyników analizy kału jest niewłaściwa dieta przed badaniem. Przede wszystkim nie powinno sie przyjmowac preparatów żelaza oraz stosować diety bogatej w ten pierwiastek. Żelazo zabarwia kał na czarno i sugeruje, że w organizmie doszło do krawienia. Dlatego przed pobraniem materiału do analizy koniecznie trzeba przestrzegać wskazań lekarza.
Należy również pamiętać, że przekazany do laboratorium kał nie może być zanieczyszczony. Dlatego materiału do badania nie powinno się pobierać np. z muszli klozetowej, lecz zawsze z umytego woda z detergentem, dokładnie opłukanego i osuszonego pojemnika (basen, nocnik)> Kał od dziecka można pobrac wyłącznie z wielorazowej pieluszki, która wcześniej została wyprasowana gorącym żelazkiem.
Jak przygotować się do badania?
W przypadku badania na zawartość krwi utajonej 3 dni przed pobraniem nie mozna przyjmować aspiryny, witaminy C i preparatów żelaza. Materiału do badania nie pobiera się w przypadku czynnego krwawienia z żylaków odbytu i w czasie miesiączki. Nalezy zwrócić uwagę na rodzaj szczoteczki do zębów. nie może ona być zbyt twarda, bo spowoduje uszkodzenia i drobne krwawienia z dziąseł, a połknięta krew skutecznie zaciemni wynik badania kału.
Najbardziej skomplikowane procedury czekają tych, którzy muszą poddać się badaniu poziomu enzymów trawiennych wydalanych przez trzustkę. Zwykle osoby te są przez kilka dni hospitalizowane i pod opieką lekarza stosują dość skomplikowaną dietę.
Jak rozumieć wyniki?
Badanie ogólne i na resztki pokarmowe
Co to jest?
Badanie polega na ocenie mikroskopowej, chemicznej i bakteriologicznej dostarczonych do laboratoriumpróbek kału. W laboratorium najpierw oceniane i dokładnie opisywane są: kolor, konsystencja i zapach materiału. Poza ogólna oceną wyglądu i zapachu stolca, analizie poddawane są takie jego cechy, jak zawartość nieprzetrawionych białek, tłuszczu, błonnika i innych resztek pokarmowych.
Interpretacja wyników
Dobry diagnosta wiele może się dowiedzieć, oceniając już wygląd kału, Jak wspominałem, krew barwi stolec na jaskrawoczerwono lub czarno. Gdy w układzie trawiennymdochodzi do zaburzeń przetwarzania tłuszczówlub zatorów w przewodach żółciowych, kał prybiera jasną barwę i ma wyraźniegliniastą konsystencję. Gdy jest jasnoszary, a do tego mazisty, diagnosta z pewnością zacznie podejrzewać chorobę trzustki.
Badanie flory bakteryjnej
Co to jest?
W jelicie grubym znajduje się ogromna ilość bakterii spełniających wazną rolę w procesie trawiennym. w skład naturalnej flory bakteryjnej jelita grubego wchodzą także drobnoustroje, jak pałeczki okrężnicy (Escherichia coli) i Lactobacillus, drożdże, grzyby pleśniowe itd.
Druga grupa to bakterie żyjące w jelitach, które są obojętne dla organizmu ludzkiego. Nie biorą one udziału w żadnych waznych dla życia procesach, lecz także nie powodują nawet najmniejszych dolegliwości. Ale tylko do czasu - gdy jest ich zbyt wiele, zaczynają być toksyczne. Trzeci rodzaj drobnoustrojów, które moga byc obecne w przewodzie pokarmowym, to ewidentne szkodniki, czyli bakterie i wirusy chorobotwórcze.
Interpretacja wyników
Dla jelita tak samo szkodliwy jest nadmiar drobnoustrojów, jak i ich brak lub zaburzenie proporcji pomiędzy poszczególnymi ich rodzajami. Wszelkie zakłócenia flory bakteryjnej jepita grubego powodują biegunki. Wyjałowienie dolnego odcinka przewodupokarmowego najczęściej jest skutkiem przyjmowania antybiotyków bez odpowiedniej osłony preparatami typu lakcid.
Badanie kału na krew utajoną
Co to jest?
Analiza (trwa 3 dni) ma na celu stwierdzenie, czy w kale nie ma widocznej gołym okiem krwi. Po pobraniu materiału trzeba pamiętać, że nie powinien być on narażony na działanie wyskoiej temperatury i światła słonecznego.
Interpretacja wyników
Występowanie krwi w kale zawsze jest sygnałem alarmowym, ale na szczęście nie we wszystkich przypadkach oznacza to poważną chorobę. Przyczyną drobnych krwawień mogą być np. zupełnie niegroźne (choć wymagające kontroli lekarskiej) łagodne polipy jelita grubego.
Badanie tłuszczu w kale
Co to jest?
Zwykle zawartość tłuszczu w kale jest efektem diety. Jeżeli przed wykonaniem badania bedziemy ograniczać spożycie tłuszczu (poniżej 70g dziennie), wyniki będą niemiarodajne. Fałszywie ujemny wynik może być także sutkiem oddawania dużej ilości luźnych stolców.
Norma:
tłuszcz <7 g na dobę
Interpretacja wyników
Kluczowe dla podjecia leczenia jest stwierdzenie, czy nieprawidłowości wynikają z niewydolności trzustki, czy też nieoprawidłowego wchłaniania tłuszczów, do którego dochodzi przy uszkodzeniu jelita cienkiego.
Badanie w kierunku pasożytów
Co to jest?
Wykonuje się je, gdy zachodzi podejrzenie choroby pasożytniczej przewodu pokarmowego. Świadczyć o niej moga takie objawy, jak: bóle brzucha, zaburzenia w oddawaniu stolca (biegunki, zaparcia), utrata masy ciała, wzrost apetytu, powiększenie wątroby, śledziony, niedokrwistość, podwyższony poziom eozynofilów w rozmazie krwi.
Interpretacja wyników
Badanie umożliwia wykrycie pierwotniaków (ameb i wiciowców), pasożytów jelitowych - robaków obłych (glista, tęgoryjec dwunastnicy, węgorek, włosówka i owsiki) oraz płaskich (przywry, bilharzia i tasiemiec). Wśród ameb tylko Entamoeba histolytica jest chorobotwórcza. Czasami by ją wykryć, trzeba pacjentowi podać środki przeczyszczające. Bezpieczna dla człowieka jest także większość obecnych w jelicie grubym wiciowców.
Bibliografia:
M. Michalska, W. Sroczyński - "Jak interpetować wyniki badań lekarskich"
Encyklopedia internetowa Wikipedia